Jak podłączyć uziemienie w gniazdku? Czy jest potrzebne?

Uziemienie to ważna część instalacji elektrycznej, dlatego w nowych domach zdecydowana większość elektryków dba o obecność tego przewodu. Niekiedy jednak budynek nie posiada uziemienia. Czy to źle? Jaką rolę pełni uziemienie i dlaczego jest takie ważne?

Co to jest uziemienie?

System uziemienia to obwód, który łączy urządzenia elektryczne z ziemią. Dzięki temu połączeniu, ciało nie elektryzuje się, ale oddaje (lub przyjmuje) pewną ilość ładunków elektrycznych ulegając zobojętnieniu. Co to oznacza?

W przypadku awarii instalacji elektrycznej, dotknięcie metalowej części lampy wiszącej lub innego urządzenia elektrycznego, może skutkować porażeniem prądem. Dzieje się tak dlatego, że napięcie gromadzi się w części przewodzącej prąd nie znajdując ujścia. Dotknięcie urządzenia sprawia, że ciało ludzkie, staje się przewodnikiem dla ładunku elektrycznego. Uziemienie z poprawnie działającym urządzeniem zabezpieczającym (wyłącznik lub bezpiecznik) zapobiegnie temu zjawisku. Ładunek znajdzie bowiem ujście poprzez przewód ochronny. Ponadto urządzenie zabezpieczające odłączy prąd od obwodu.

Rodzaje uziemień

W polskich domach najczęściej stosuje się dwa rodzaje uziemień:

1. Uziemienie ochronne – czyli połączenie wybranych punktów sieci elektrycznej w budynku z ziemią w celu zabezpieczenia przed porażeniem prądem.
2. Uziemienie odgromowe – które zapewniając bezpośredni kontakt z ziemią chroni dom i instalację elektryczną przed skutkami uderzenia pioruna.

System uziemienia ochronnego można połączyć z uziemieniem odgromowym za pomocą instalacji odgromowej LPS.

Schemat uziemienia domu

Dobrze zainstalowane uziemienie jest w zasadzie niewidoczne na co dzień, dlatego kupując dom z drugiej ręki, nie zawsze wiadomo, czy posiada on uziemienie. System składa z kilku elementów, są to:

• uziom – metalowa elektroda zamontowana w gruncie lub betonie. Uziom zapewnia połączenie przedmiotów uziemianych i ziemi z możliwie małą rezystancją. W niektórych systemach uziemienia spotkać się można z większą ilością uziomów, czyli układem uziomowym.
• przewody uziemiające – łączące urządzenie z pozostałą częścią systemu uziemienia,
• przewody uziomowe – nieizolowane przewody umieszczone w gruncie i łączące uziom z przewodem uziemiającym,
• zacisk probierczy – połączenie śrubowe przewodu uziomowego z przewodem uziemiającym, które umożliwia poddawanie elementów urządzenia uziemiającego próbie elektrycznej i pomiarowi.
• szyna wyrównawcza (szyna uziemiająca) – szyna pozwalającą na połączenie wyrównawcze pomiędzy uziomem a częściami przewodzącymi.

Choć elektrycy rzadko decydują się nanoszenie projektu uziemienia do schematu budowy, warto jednak wiedzieć, jak powinno ono wyglądać.

Jaki jest kolor kabla uziemienia?

W instalacji elektrycznej w domu dużą rolę odgrywają kolory przewodów elektrycznych. Nie są one przypadkowe, dzięki czemu osoba, która choć trochę orientuje się w tej tematyce wie, jakie zadanie ma przewód o danym kolorze. W zależności od tego, czy w budynku jest stara, czy nowa instalacja, spotkać się można z przewodami w kolorach:

• czerwonym,
• niebieskim,
• żółto-zielonym,
• czarnym,
• białym,
• szarym.

O ile przewód fazowy może mieć kilka możliwości kolorystycznych, o tyle przewody neutralny i ochronny (czyli właśnie uziemienie) mają zarezerwowane konkretne barwy. Uziemienie zawsze oznaczone jest kolorem żółto-zielonym.

Jak sprawdzić uziemienie w domu?

Chcesz zamontować nowy żyrandol i zastanawiasz się, czy w Twoim domu jest uziemienie? Wystarczy zajrzeć do puszki z przewodami, do której chcesz podłączyć urządzenie. Jeśli znajdują się w niej co najmniej trzy przewody, a jeden z nich jest zielono-żółty, możesz mieć pewność, że posiadasz uziemienie instalacji elektrycznej.

Niestety nie możesz jednak ocenić jakości owego zabezpieczenia. Poziom jakości uziemień ma decydujący wpływ na bezpieczeństwo użytkowania instalacji oraz skuteczność ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym i ochrony odgromowej. Badanie poziomu jakości uziemienia polega na zmierzeniu rezystancji. Istnieje kilka metod na zmierzenie jakości uziemienia, najczęściej wykorzystywane są:

1. Metoda techniczna – polega na umieszczeniu w gruncie elektrod pomiarowych. Muszą się one znajdować w pobliżu mierzonego uziemienia. Następnie wymusza się przepływu prądu w obwodzie: miernik – uziemienie – grunt -elektroda prądowa – miernik.
2. Pomiar jakości uziemienia metodą dwucęgową – do uziemienia podłączone są dwa specjalne mierniki przypominające cęgi. Cęgi nadawcze generują prąd, który zamyka się w obwodzie: badane uziemienie – równoległe połączenie pozostałych uziemień – cęgi odbiorcze. Prąd jest mierzony przez cęgi odbiorcze, a na podstawie uzyskanej wartości mierzona jest rezystancja obwodu.

Jak wykonać uziemienie instalacji elektrycznej?

Choć uziemienie w domu nie jest wymagane, warto je posiadać z co najmniej trzech powodów:

• zapewnia bezpieczeństwo domownikom, zapobiegając porażeniu prądem,
• zapobiega uszkodzeniom urządzeń elektrycznych, zapobiegając przepływowi prądu przez obwód w przypadku awarii,
• minimalizuje ryzyku pożaru wywołanego awarią instalacji elektrycznej.

Montażem uziemienia zajmują się fachowcy, którzy wykonują instalację elektryczną w danym domu. Uziemienie wykonane na etapie budowy domu jest najmniej problematyczne, nie wymaga również dużych nakładów finansowych. Przed wykonaniem tego zadania, elektrycy powinni zmierzyć rezystywność gruntu, w którym będzie umieszczony uziom. Dzięki temu montaż będzie przeprowadzony prawidłowo, a uziemienie skutecznie ochroni domowników i urządzenia.

Jeśli uziemienie powstaje na etapie budowy domu, pręt umieszczany jest w wykopach fundamentów. Należy pamiętać o zabezpieczeniu go wspornikami na czas betonowania fundamentów. Następnie za pomocą zacisków probierczych należy połączyć ze sobą poszczególne elementy instalacji.

Jak zrobić uziemienie w starej instalacji?

Wykonanie uziemienia w starym domu jest bardziej czasochłonne i problematyczne, ale nie niemożliwe. W tym wypadku nie wykonamy co prawda uziemienia fundamentowego, ale można wykorzystać uziom sztuczny – otokowy.

Wykonanie uziomu otokowego rozpoczyna się od wykopania dookoła budynku około 50-70 cm rowu na planie pierścienia. Powinien znajdować się on co najmniej metr od domu. Uziom wykonany jest z taśmy metalowej, którą łączy się z uziemieniem odgromowym. Wykonanie uziemienia instalacji elektrycznej wymaga dużego remontu w celu wprowadzenia przewodu ochronnego. Uziemienie to łączu się następnie z odgromowym.

Uziemienie urządzeń a gwarancja

Brak prawidłowego połączenia do uziemienia, lub w ogóle brak uziemienia w domu, może powodować uszkodzenie urządzeń elektrycznych w przypadku awarii. W takich sytuacjach często zastanawiamy się, czy gwarancja obejmuje brak uziemienia w domu. W tej kwestii bywa niestety różnie. Wszystko zależy od producenta oraz ogólnych zasad gwarancji. Z pewnością, jeśli instrukcja obsługi urządzenia wskazuje, by było ono użytkowane w instalacji uziemionej, to w przypadku awarii brak uziemienia może być przyczyną odmowy uznania gwarancji.

Jeśli jednak lampa czy inne urządzenie elektryczne, nie posiada przewodu uziemiającego, możesz być prawie pewien, że ewentualna gwarancja obejmuje także uszkodzenia spowodowane brakiem uziemienia. W razie wątpliwości warto zwrócić się do producenta jeszcze przed zakupem sprzętu – szczególnie przy droższych modelach.

Gdzie podłączyć uziemienie w lampie?

Jeśli lampa posiada możliwość podłączenia do uziemienia, powinna posiadać odpowiedni przewód w zielonożółtym kolorze. Łącząc oprawę z instalacją elektryczną należy kierować się kolorystyką w taki sposób, by łączone ze sobą kable odpowiadały sobie barwami. Dlatego też przewód ochronny zawsze podłączamy do uziemienia w domu.

Dlaczego lampa nie posiada przewodu ochronnego?

Może się zdarzyć, że lampa, którą zakupisz nie będzie posiadała uziemienia. Wynika to z faktu, że niektóre żyrandole czy oprawy, wykonane są z materiałów nieprzewodzących prądu i nie wymagają dodatkowej ochrony. W takiej sytuacji przewód ochronny wystający z sufitu można lekko przyciąć, by nie przeszkadzał w zainstalowaniu lampy, a jego końcówkę zabezpieczyć taśmą izolacyjną.

Przeczytaj także: Jak podłączyć żyrandol na 3, 4, 5 żarówek mając 3 lub 4 kable w suficie?