Projektowanie oświetlenia. Jak zaplanować rozmieszczenie lamp w domu?

Planowanie oświetlenia w domu powinno być taką samą rutyną jak planowanie rozkładu każdego z pomieszczeń. Przemyślany wybór lamp, miejsca ich zawieszenia i funkcji sprawi, że domownicy będą po prostu czuć się dobrze we wnętrzu. Jeśli dodatkowo dom posiada atuty, które warto podkreślić lub wady, które lepiej zatuszować, sztuczne światło wspaniale sprawdzi się w każdej z tych ról.

Projektowanie oświetlenia, a rodzaje lamp

To, w jaki sposób należy rozmieścić lampy w domu, zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest rodzaj lamp. Decydując się na przykład na żyrandol wiadomo, że powinien on zostać powieszony w centralnej części pokoju. Lampy stołowe i podłogowe służą zaś jako oświetlenie konkretnej strefy. Jakie jeszcze lampy można wybrać do domu?

• lampy sufitowe i wiszące – wykorzystywane są każdym domu. Zawieszone pod sufitem stanowią najczęściej główne źródło światła w pomieszczeniu.
• żyrandole – rodzaj lamp wiszących z wieloma źródłami światła. Żyrandol jest jednak bardziej skomplikowaną konstrukcją niż lampa wisząca. Emituje o wiele więcej światła i o ile w pomieszczeniu można wykorzystać kilka lamp wiszących, to żyrandol zawsze jest jeden (poza salami bankietowymi itp.).
• kinkiety – inaczej mówiąc lampy ścienne, które – jak nazwa wskazuje – można powiesić na ścianie. Najczęściej posiadają jedno lub dwa źródła światła. Służą często jako oświetlenie punktowe/funkcjonalne.
• lampy stołowe/biurkowe – najczęściej umieszcza się je na meblach. Niektóre z nich mogą pełnić funkcję dekoracyjną, inne uzupełniają główne oświetlenie w pomieszczeniu, a lampki stojące na biurku najczęściej oświetlają materiały do pracy i nauki.
• lampy podłogowe – wyglądają jak większa wersja lamp stołowych. Stawia się je na podłodze przy meblach, a ich światło często wykorzystywane jest do czytania lub podkreślania charakteru wnętrza.
• reflektory – mogą stanowić osobną lampę lub jej część. Emitują światło bardziej skupione niż rozproszone, dlatego doskonale sprawdzają się jako oświetlenie funkcyjne.
• naświetlacze – alternatywa dla lamp halogenowych. Pracują najczęściej w technologii LED. Dają intensywne światło, które jednak nie powinno oślepiać. Doskonale sprawdzają się w ogrodzie czy nad garażem.
• oczka wpuszczane – niewielkie źródła światła, które służą do oświetlenia punktowego. Do aranżacji często wykorzystuje się większą ilość oczek, dzięki czemu można doświetlić na przykład blat kuchenny lub ścieżkę w ogrodzie.
• taśmy i listwy LED – to lampy, które emitują światło tworząc świetlne linie. Taśmy i listwy LED mogą świecić z różnym natężeniem i barwą.

Funkcje oświetlenia w domu, a rozmieszczenie lamp

Wiedząc już, jakie są rodzaje lamp, łatwiej można dopasować je do funkcji, którą oświetlenie ma pełnić w danym pomieszczeniu. A jest ich kilka:

• światło naturalne/dzienne – to inaczej mówiąc światło słoneczne, które może wpadać do domu przez okna, świetliki, szyby w drzwiach itp. Światło dzienne jest najlepsze z punktu widzenia zdrowia i samopoczucia, ale by cieszyć się nim w domu przez cały dzień, należałoby oszklić każde pomieszczenie ze wszystkich stron świata. Poza tym po zachodzie słońca nie ma wyjścia – trzeba posiłkować się sztucznym oświetleniem.
• oświetlenie główne – to przede wszystkim światło z lamp wiszących plafonów i żyrandoli. Oświetlenie ogólne powinno równomiernie oświetlać całe pomieszczenie. W przypadku większych wnętrz można użyć więcej niż jednej lampy wiszącej w roli głównego oświetlenia.
• oświetlenie funkcyjne/zadaniowe – jak nazwa wskazuje, światło z lamp wchodzących w skład oświetlenia zadaniowego ma do spełnienia jakąś funkcję. Najczęściej zawieszane jest więc nad obszarami, które wymagają dodatkowego światła: biurkiem w gabinecie, blatem w kuchni czy przy lustrze w łazience.
• dekoracyjne oświetlenie wnętrza/oświetlenie akcentujące – to światło, które ma za zadanie zaakcentować jakiś punkt w domu. Podkreślić jego atuty, delikatnie zaakcentować. Przykładem oświetlenia akcentującego jest światło z kinkietu nad obrazem.
• oświetlenie okolicznościowe – to wszelkiego rodzaju światełka, które zapalane są w konkretnych sytuacjach, pełnią nie tylko funkcję dekoracyjną, ale podkreślają klimat, budują nastrój w danej chwili. Może być to zarówno światło z girlandy świetlnej na choince jak i płomień świec przy romantycznej kolacji.

Parametry światła, na które trzeba zwracać uwagę

Poza odpowiednim dobraniem lampy do funkcji, którą ma pełnić w pomieszczeniu, ważna jest również znajomość parametrów światła i opraw, na które warto zwracać uwagę wybierając oświetlenie do domu. Najważniejsze z nich to:

• Klasa szczelności IP, która określa szczelność oprawy. Inaczej mówiąc, dzięki oznaczeniu IP wiadomo, w jakim stopniu lampa jest odporna na działanie wilgoci i kurzu. Znajomość tego parametru ułatwi wybór opraw do łazienki czy nad zlew w kuchni.
• Strumień świetlny podawany w lumenach, który określa moc światła emitowanego w ciągu sekundy przez konkretną lampę lub żarówkę. Im więcej lumenów na opakowaniu żarówki LED, tym więcej światła będzie ona emitowała.
• Natężenie światła w luxach/luksach. To z kolei gęstość strumienia świetlnego padającego na konkretną powierzchnię. Wzrost natężenia światła sprawia, że widziany obraz staje się bardziej wyraźny, ostrzejszy. Przy wzroście mocy strumienia świetlnego na danej powierzchni, wzrośnie również natężenie. Jeśli zaś strumień świetlny pozostanie bez zmian, ale wzrośnie powierzchnia, na którą pada, zmaleje natężenie światła.
• Barwa światła, a dokładniej temperatura barwowa. Podawana w Kelwinach – to od niej w dużej mierze zależy samopoczucie osób przebywających w danym pomieszczeniu. W zależności od ilości kelwinów wyróżnia się barwę ciepłą (2700 – 3200 [K]), neutralną (3300 – 4500 [K]) i zimną (4600 – 6500 [K]). W pomieszczeniach do pracy, aktywności fizycznej i umysłowej lepiej wybierać lampy z palety barw neutralnych i zimnych. Do strefy relaksu – jak sypialnia – odpowiedniejsze będą cieplejsze tony.

Planowanie rozmieszczenia lamp w domu krok po kroku

Wiedząc już jakie światło i lampy będą odpowiednie do domu, można zacząć planowanie ich rozmieszczenia. Zacznij od ustalenia budżetu. Określ, w których pokojach chciałbyś posiadać droższe, piękne lampy, a w których możesz zaoszczędzić. Kolejnym krokiem jest ustalenie, w jakim stylu urządzone jest dane wnętrze. Pamiętaj, by lampy były spójne z aranżacją pomieszczenia, nie wprowadzały chaosu i niepotrzebnego bałaganu. Jeśli stawiasz na nowoczesny minimalizm, zdecyduj się na proste, geometryczne kształty. W pokojach glamour sprawdzą się szklane i kryształowe klosze, a w boho naturalne akcenty.

Kolejnym etapem jest stworzenie planu każdego pomieszczenia. Należy zaznaczyć gdzie znajdują się okna, drzwi oraz podzielić wnętrze na strefy – na przykład jadalną i kuchenną; sypialną i garderobę, itd. Określenie funkcji danej strefy pozwoli na łatwiejsze określenie rodzaju oświetlenia na tej podstawie. Lampa wisząca przyda się na przykład nad stołem w jadalni. Oświetlenie funkcjonalne będzie konieczne nad blatem w kuchni i biurkiem w gabinecie, a dekoracyjne nad obrazem w salonie. Zaplanuj oświetlenie warstwowo i zaznacz, jaki obszar powinna oświetlać dana oprawa. Zacznij od oświetlenia ogólnego i „schodź” coraz niżej – oświetlenie funkcjonalne ścian, później stołowe i podłogowe, a na samym końcu dekoracyjne. Pamiętaj, że nie w każdym wnętrzu musisz wykorzystać każdy rodzaj lamp. W każdym pomieszczeniu postaw jednak na co najmniej dwa rodzaje oświetlenia.

Na co zwracać uwagę planując oświetlenie w domu?

W planie oświetlenia należy uwzględnić kilka elementów, które pozwolą na odpowiedni dobór lamp. Poza wspomnianą już aranżacją wnętrza ważny jest także kształt i wielkość pomieszczenia. W długich korytarzach na przykład lepiej wykorzystać kilka źródeł światła o mniejszym natężeniu niż jedno, którego światło po pierwsze nie rozprowadzi się równomiernie, a po drugie nie dotrze do wszystkich zakamarków wnętrza. Istotny jest także rozkład włączników i gniazdek, co należy nanieść na plan każdego pomieszczenia. Dzięki temu wiadomo będzie, czy posiadasz wystarczającą ilość gniazdek do lamp stołowych i podłogowych i liczbę włączników odpowiadających ilości lamp wiszących i kinkietów.

Rozkład i ilość okien to kolejny ważny aspekt w planowaniu oświetlenia. Jedno małe okno nie wystarczy, by w ciągu dnia dobrze doświetlić większe pomieszczenie. Także okna wychodzące na północ nie sprawdzą się jako oświetlenie dzienne. Potrzebne Ci będzie dodatkowe, sztuczne oświetlenie. Wieczorem i nocą zapewne i tak będziesz korzystać wyłącznie z lamp, ale jeśli korzystasz z danego pokoju głównie w ciągu dnia, pomyśl o dobrym wsparciu światła z żarówek. Zwróć także uwagę na układ mebli. Duże regały poukładane wzdłuż ścian zabiorą nieco powierzchni pokoju, dlatego możesz potrzebować mniejszej ilości lamp wiszących i sufitowych. Regały i duże meble ustawione w poprzek pomieszczenia, mogą z kolei tworzyć cienie i załamywać światło. W pokoju tworzy to pewnego rodzaju strefy, a każda z nich powinna posiadać własne, główne źródło światła.

Odpowiednio dobrane oświetlenie może zarówno ukryć wady wnętrza jak i je uwypuklić, dlatego zawsze pamiętaj, by nie przesadzać z natężeniem światła. Nie kieruj też strumienia świetlnego elementy, których wady chcesz ukryć. Wybierz w tym wypadku delikatne, rozproszone światło. Mocniejsze światło punktowe można dobrać do miejsc i przedmiotów, które warto podkreślić, uwydatnić ich piękno.

Jak oświetlić dom zgodnie z Feng Shui

Feng Shui to starodawna wschodnia praktyka planowania wnętrza, która ma na celu osiągnąć efekt zgodności ze środowiskiem naturalnym. Przepływ energii w pomieszczeniu zostaje zbilansowany i zharmonizowany, co poprawia jakość życia i wysyła do otoczenia strumień pozytywnej energii. Przyjęło się, że Feng Shui dotyczy przede wszystkim rozkładu mebli czy doboru odpowiedniej kolorystyki w pomieszczeniu, ale ważną rolę gra także oświetlenie. Mistrzowie Feng Shui zalecają, by używać przede wszystkim źródeł światła o ciepłych barwach, a zimne tony zostawić wyłącznie do miejsc pracy. Ponadto w każdym pomieszczeniu znajdować się powinno wiele punktów świetlnych, co pozwoli na wyeliminowanie cieni i zmniejszenie kontrastów, mających w Feng Shui negatywny wydźwięk.

Innym ważnym aspektem w Feng Shui jest połączenie pięciu żywiołów – ognia, wody, wiatru, metalu i drzewa. Klosze papierowe i materiałowe sprawdzą się w miejscach wypoczynku. Elementy metalowe stworzą zaś atmosferę idealną do wszelkiego rodzaju aktywności umysłowych. Czerwona lampa umieszczona w centralnym punkcie domu wprowadzi zaś dodatkową dawkę energii, dając mieszkańcom dobre samopoczucie i zadowolenie.

Trzeba pamiętać, że każde mieszkanie jest inne, różnią się także funkcje pomieszczeń jak i tryb życia domowników. Choć takie aspekty z pozoru mogą wydać się mało istotne, dopasowanie do nich odpowiedniego oświetlenia może przynieść wiele dobrego. Oświetlenie dwóch identycznych mieszkań, o takim samym rozkładzie mebli czy okien może być zupełnie inne i nadal prawidłowe. Dla osoby pracującej zdalnie potrzeba bowiem nieco innych warunków niż np. dla pary starszych osób na emeryturze. Należy zawsze brać pod uwagę wszystkie czynniki, zanim zacznie się planować oświetlanie wnętrza.