Co to jest CRI (współczynnik oddania barw) i jakie ma znaczenie w oświetleniu?
Rola światła, zarówno w domu jak i strefach komercyjnych, jest bardzo duża. Wpływa nie tylko na samopoczucie przebywających w danym pomieszczeniu osób, ale również wizualny odbiór otoczenia. Zdarza się, że przedmiot kupiony w sklepie „zmienia kolor” po przyniesieniu do domu. Zanim popędzisz z reklamacją sprawdź, jaki współczynnik oddania barw ma oświetlenie w Twoim domu.
Czym jest współczynnik oddania barw CRI (Ra)?
CRI (z ang. colour rendering index) to wskaźnik, który określa jak wiernie dane źródło światła odwzorowuje prawdziwe kolory przedmiotów. Na opakowaniu żarówek współczynnik oddania barw może zostać oznaczony zarówno jako CRI jak i Ra. Współczynnik określany jest liczbą z zakresu od 0 do 100. Im wyższy wskaźnik, tym wierniej odtworzone zostaną kolory.
Każde źródło światła posiada własny współczynnik CRI i to właśnie od niego będzie zależał wygląd wnętrza. Czy kolory będą naturalne i nasycone, czy raczej lekko matowe, jakby wyblakłe? Większość nowoczesnych lamp posiada wysokie wskaźniki Ra, jednak na wszelki wypadek warto zwrócić uwagę na ten parametr przy doborze oświetlenia do domu. Wskaźnik oddania barw ma ogromne znaczenie szczególnie w galeriach czy muzeach, które wystawiają dzieła sztuki. To jak obraz zostanie zinterpretowany nie powinno wynikać z gry światła, ale rzeczywistych kolorów wykorzystanych przez artystę. Także w sklepach warto wykorzystywać źródła o jak najwyższym współczynniku oddania barw, by klienci mogli ocenić produkty takimi, jakie są naprawdę. Źle dobrane oświetlenie może spowodować, że towar będzie wydawał się mniej naturalny, gorszej jakości.
Jak ustala się wartość CRI?
Można w tym miejscu zastanowić się, w jaki sposób odbywa się wyznaczanie współczynnika oddania barw. Jak ustalić źródło światła o najwyższym wskaźniku? To proste. Za najbardziej naturalne uznawane jest naturalne światło słoneczne, a więc posiada CRI na poziomie 100. Wskaźnik Ra wyznacza się na podstawie 14 wybranych kolorów próbnych, tzw. Test Color Samples (testowe próbki kolorów). Niektórzy producenci upraszczają cały proces odnosząc się do ośmiu z nich. Każda z próbek oświetlana jest kolejno przez badane źródło światła. Następnie światło odbite za pomocą sztucznego oświetlenia porównuje się z tym odbitym przez światło wzorcowe i określa współczynnik oddania barw CRI.
Barwa światła a współczynnik oddania barw
Każde źródło światła posiada określoną temperaturę barwową, która określa wrażenie jego koloru, barwy. W branży oświetleniowej wyróżnia się ciepłe, zimne i neutralne barwy światła, a każda z nich powoduje inne wrażenia wizualne.
Jak widać na powyższej grafice, światło o ciepłej barwie będzie bardziej żółtawe, czasem wręcz pomarańczowe. Zimne barwy światła są z kolei jaśniejsze, wpadające w niebieski. Neutralna barwa światła z kolei jest biała. Choć temperatura barwowa ma duży wpływ na to, jak postrzegane będą w otoczeniu kolory, to zawsze jest to oznaczone na opakowaniu żarówki. Nie jest tak, że żarówka o barwie ciepłej i Ra 80 będzie miała inny współczynnik niż lampa LED o zimnej barwie światła i Ra 80 – współczynnik oddania barw nie zmieni się. Nie oznacza to też jednak, że kolory będą identyczne – by obiektywnie porównać CRI dwóch źródeł światła, należy wybrać lampy o tej samej temperaturze barwowej.
Oświetlenie LED a współczynnik oddania barw
Źródła światła produkowane na przestrzeni lat emitowały światło o określonej barwie i różnym współczynniku oddania barw. Teoretycznie najwyższe CRI posiadać powinny lampy imitujące światło słoneczne. Czy tak jest faktycznie? Dla ułatwienia CRI różnych rodzajów żarówek przedstawiliśmy za pomocą grafiki.
Czy współczynnik oddania barw CRI ma wpływ na zdrowie człowieka?
CRI ma na pewno duży wpływ na wizualne wrażenie sztucznie oświetlanych pomieszczeń. Odpowiednio wysoki wskaźnik oddania barw może upiększyć wnętrze, nadać mu naturalności i wdzięku, z kolei niskie Ra będzie powodować, że pomieszczenie wyda się smutne, szarobure. To, jakie światło dobrane zostanie do domu, ma także wpływ na samopoczucie i psychiczne zdrowie człowieka. Przesiadywanie w nienaturalnie oświetlonym wnętrzu może powodować pogorszenie nastroju. Z tego powodu do domu powinno się wybierać lampy o CRI 80 lub wyższym – im większy współczynnik, tym lepiej.
