Czym to jest kąt świecenia? Jaki kąt mają diody, żarówki i taśmy LED?

Wybór odpowiedniego oświetlenia do domu nie jest tak prosty, jak mogłoby się to wydawać. Chyba że posiada się podstawową znajomość parametrów oświetlenia, które mają duży wpływ na dobór lamp. Tym razem zajmiemy się ważną kwestią, jaką jest kąt świecenia LED.

Co to jest kąt świecenia?

Wyobraźmy sobie sytuację, w której przestudiowane mamy już takie parametry jak strumień świetlny, temperatura barwowa czy natężenie światła. Kierując się zasadami zawartymi w poradnikach, wybieramy – wydawałoby się – idealne oświetlenie do domu. Zapalamy światło i okazuje się, że owszem, dom jest oświetlony, ale niedokładnie. Niektóre strefy, aż rażą jasnością, podczas gdy tuż obok jest dość ciemno. Dlatego tak się dzieje? Winę może ponosić nieodpowiedni kąt świecenia oprawy, żarówki, diody lub taśmy LED.

Co to jest kąt świecenia? Wskazuje on, jak rozchodzi się światło emitowane przez żarówkę lub lampę. Kąt świecenia zawsze wyraża się w stopniach i dotyczy wyłącznie źródła światła, a nie oprawy, w której to źródło jest zamontowane. Niekiedy zdarza się, że źródło światła jest na stałe zamontowane w oprawie, wówczas kąt świecenia dotyczy także oprawy. Co ważne, kąt świecenia nie dotyczy całego obszaru, który obejmuje światło. Mierzony jest bowiem od punktu, w którym źródło światła emituje maksymalną moc do punktu, w którym źródło emituje 50% mocy. Poza kątem świecenia znajduje się więc także obszar, gdzie dociera bardziej rozproszone światło, o mniejszym natężeniu.

Kąt świecenia dotyczy wszystkich źródeł światła: od świecy po żarówkę halogenową i LED. Często jest tak, że im mniejszy kąt świecenia żarówki, tym większe natężenie światła. Pamiętajmy jednak, by nie brać tego za zasadę. Należy dokładnie zapoznać się z parametrami żarówki czy lampy, a nie wyciągać pochopne wnioski na podstawie własnych domysłów.

Jakie znaczenie ma kąt świecenia lampy?

Kąt świecenia LED jest bardzo istotny i nie zawsze jest tak, że duży kąt jest lepszy od mniejszego. Wszystko zależy od tego, gdzie i do jakiego celu dane źródło światła jest wykorzystywane. Oświetlenie w domu może mieć kilka funkcji:

• oświetlenie główne – powinno znajdować się w każdym pokoju i ma najczęściej największy kąt świecenia, by równomiernie oświetlać całe pomieszczenie. W przypadku większych wnętrz można użyć więcej niż jednej lampy wiszącej w roli głównego oświetlenia. Rolę głównego oświetlenia grają najczęściej lampy wiszące, plafony i żyrandole.
• oświetlenie funkcyjne/zadaniowe – jak nazwa wskazuje, światło z lamp wchodzących w skład oświetlenia zadaniowego spełnia jakąś funkcję. Najczęściej zawiesza się je nad obszarami, które wymagają dodatkowego światła: biurkiem w gabinecie, blatem w kuchni czy przy lustrze w łazience. Może mieć nieco mniejszy kąt świecenia od oświetlenia głównego, ale nie musi.
• dekoracyjne oświetlenie wnętrza/oświetlenie akcentujące – to światło, które ma za zadanie zaakcentować jakiś punkt w domu. Podkreślić jego atuty, delikatnie zaakcentować. W tym wypadku kąt świecenia jest niewielki, ma bowiem objąć wyłącznie dany, zwykle mały, obszar.
• oświetlenie okolicznościowe – to wszelkiego rodzaju światełka, które zapalane są w konkretnych sytuacjach, pełnią nie tylko funkcję dekoracyjną, ale podkreślają klimat, budują nastrój w danej chwili. Może być to zarówno światło z girlandy świetlnej na choince jak i płomień świec przy romantycznej kolacji. Ponieważ w takiej sytuacji najlepiej sprawdza się światło rozproszone, najlepiej wykorzystać lampy o wysokim kącie świecenia.

Jak więc można wywnioskować, im większy obszar ma oświetlać lampa, tym większy powinien być kąt świecenia żarówki. Źródła światła o mniejszym kącie świecenia doskonale sprawdzają się jako oświetlenie akcentujące.

Kąty świecenia różnych typów oświetlenia

Kształt żarówki i rodzaj żarówki mogą wpływać na kąt świecenia, dlatego na rynku można spotkać zróżnicowane pod tym względem źródła światła. Jakie kąty świecenia wyróżniamy?

30°-60° – kąty świecenia mniejsze niż 30° zdarzają się rzadko. Żarówki i lampy LED o kącie od 30° do 60° są charakterystyczne dla oświetlenia akcentującego i emitują tak zwane światło kierunkowe. Najlepiej sprawdzają się w wyższych wnętrzach, ponieważ skierowane w dół mogą optycznie obniżać pomieszczenie. Żarówki o takim kącie świecenia świetnie sprawdzą się jako oświetlenie drewnianych półek na książki, ozdoby i zdjęcia.

60°-120° – źródła światła o takim kącie świecenia również emitują światło kierunkowe, ale nieco bardziej rozproszone, dlatego sprawdzą się także w niższych wnętrzach. Można wykorzystać je jako dekoracyjne oświetlenie wnętrza.

120°-180° – w tym przypadku światło jest już mocno rozproszone. Lampy tego typu można wykorzystać jako oświetlenie funkcyjne blatu kuchennego, lustra w łazience itp. W mniejszych wnętrzach źródła światła o kącie powyżej 150° pełnią niekiedy również funkcję oświetlenia głównego.

180°< – to najszerszy kąt świecenia, który idealnie sprawdza się jako oświetlenie główne. By taki efekt był możliwy, żarówka lub dioda LED jest wypukła, bańka wychodzi poza oprawę lampy. Kąt świecenia 180° osiągały np. tradycyjne żarówki.

O tym, jaki kąt świecenia żarówki jest najlepszy, decyduje oczywiście przeznaczenie oświetlenia. Fakt, czy najważniejsze jest oświetlenie całej przestrzeni, czy może zaakcentowanie danego punktu? Więcej na ten temat w dalszej części artykułu.

Skąd wziąć informację o kącie świecenia lampy lub żarówki?

Zanim zajmiemy się odpowiednim doborem kąta świecenia do funkcji oświetlenia, warto zastanowić się, skąd czerpać informację na ten temat. Choć dość oczywistym wydaje się fakt, że tradycyjna żarówka w kształcie bańki zapewni rozproszone światło obejmujące całe wnętrze, o tyle już sprawa nie jest aż tak jasna w przypadku kąta świecenia oświetlenia LED i nie tylko. Na szczęście nie trzeba zgadywać. Wystarczy przyjrzeć się oznaczeniom na opakowaniu żarówek lub lamp. Opakowanie, poza kątem świecenia, zawiera wiele innych symboli, z których poznać można takie parametry jak:

• temperatura barwowa w stopniach Kelwina [K],
• strumień świetlny w lumenach,
• natężenie światła w luksach,
• rodzaj gwintu,
• IP, czyli szczelność żarówki/lampy,
• klasę energetyczną.

Kąt rozprowadzania światła oznaczony jest liczbą z symbolem stopni (°), dlatego nie powinno być problemu ze znalezieniem go na opakowaniu żarówki/lampy LED. Poniżej przykład – informacja o kącie świecenia znajduje się w dolnej, prawej części grafiki.

Jaki kąt świecenia wybrać w przypadku technologii LED?

Jak już wspominaliśmy, nie zawsze duży kąt świecenia żarówki jest lepszy od małego. Wszystko zależy od miejsca zainstalowania źródła światła oraz jego funkcji. Jeśli jest to oświetlenie główne, warto wybrać lampę lub żarówkę o jak największym kącie świecenia. Dzięki temu całe pomieszczenie zostanie równomiernie rozjaśnione. Najczęściej rolę głównego oświetlenia pełnią lampy wiszące, plafony, lampy sufitowe i żyrandole.

Oświetlenie uzupełniające lub funkcyjne, może mieć nieco mniejszy kąt padania: 120-180°, dzięki czemu zyskuje się pewność, że najlepiej oświetlona będzie pożądana przestrzeń. Tego typu lampy warto również wykorzystać jako oświetlenie biurka czy lustra w łazience. Warto jednak w tym miejscu podkreślić, że jako oświetlenie funkcyjne równie dobrze sprawdzą się żarówki o kącie padania 60°-120°, przy odpowiednio mniejszych powierzchniach.

Żarówki LED o najmniejszym kącie świecenia sprawdzą się jako oświetlenie akcentujące i dekoracyjne. Oznacza to, że świetnie podkreślają niewielkie powierzchnie, nadając im ciekawego wyrazu. Często wykorzystywanym pomysłem jest również umieszczanie kilku źródeł światła o niewielkim kącie padania światła obok siebie. Takie żarówki spełnią swoją rolę na półce z książkami, nad niewielkimi ozdobami ścian czy nad blatem w kuchni. Podobny efekt widoczny jest także na niektórych taśmach LED. Na ogół, diody umieszczone są blisko siebie, dlatego światło zlewa się ze sobą tworząc piękne świetlne linie. Podobny efekt uzyskuje się za pomocą dyfuzora (np. w postaci panelu LED). Jeśli jednak diody znajdują się dalej od siebie lub nie ma dyfuzora, widoczne są osobne łuny światła z każdej z nich.